ROWEREM WOKÓŁ NYSY – trasa 2

Data publikacji: 17 sierpnia 2021

Trasa nr 2: Nysa 02 – Przyrodniczym szlakiem Gminy Nysa (29,8 km)

Łatwa trasa polecana na rodzinną wycieczkę na łonie natury. Większość trasy przebiega rzadko uczęszczanymi drogami gminnymi oraz wygodnymi drogami polnymi i leśnymi. Po drodze mijamy malowniczo położone u podnóża Gór Opawskich wioski, dwa rezerwaty przyrody, i piękną aleję lipową pomiędzy Podkamieniem a Białą Nyską. Ostatni odcinek prowadzi wschodnim wałem Jeziora Nyskiego z pięknym widokiem na dziko porośnięte zaroślami fragmenty jeziora.

MAPA TRASY:  https://www.google.com/maps/d/viewer?mid=1gkBGLP8tQDL8Ef7tIu0EOfux4AGHtAnT&usp=sharing

CIEKAWE MIEJSCA NA TRASIE

Bazylika św. Jakuba i św. Agnieszki w Nysie

Monumentalna świątynia stoi w nyskim Rynku. Widoczna z daleka dominuje nad panoramą miasta. Oprócz pięknej gotyckiej architektury wyróżnia ją jeden z najbardziej spadzistych dachów w Europie o powierzchni aż 4 tys. metrów kwadratowych. Wedle legend w miejscu, w którym stoi bazylika, istniało dawniej miejsce kultu pogańskiego. Pierwsza drewniana kaplica powstała tu już w drugiej połowie X wieku. Pierwszy murowany kościół stanął pod koniec XII wieku. Obecna świątynia powstawała na początku XV wieku. Budowano ją na wzór katedry gnieźnieńskiej, o czym świadczą identyczne przekroje poziome obu kościołów. Z patronem świątyni związana jest oparta na faktach legenda z czasów wojny trzydziestoletniej. Kiedy wojska szwedzkie opuszczały Nysę, podpalono całe miasto, podkładając ogień w wielu miejscach. Przerażeni nyscy mieszczanie zgromadzili się w bazylice, żarliwymi modlitwami błagając św. Jakuba o ratunek. Niespodziewanie bezchmurne wcześniej niebo zasnuło się chmurami i spadł ulewny deszcz, który ugasił wszystkie pożary. Bazylika św. Jakuba i św. Agnieszki w Nysie to drugi po bazylice mariackiej w Gdańsku największy pod względem kubatury kościół w Polsce. W jego wnętrzu zachowały się elementy wyposażenia z okresu gotyku, renesansu i baroku. Niestety większość wyposażenia została zniszczona podczas II wojny światowej, jednak w kościele wciąż spotkać można wiele bezcennych przykładów sztuki sakralnej. Tuż obok bazyliki stoi czterokondygnacyjna, gotycka dzwonnica z przełomu XV i XVI wieku o wysokości 43 metrów. Wzorowana była częściowo na wieżach katedry wrocławskiej.

Kościół św. Apostołów Piotra i Pawła w Nysie

Budowę barokowej świątyni ukończono w 1727 roku, wedle projektu pochodzącego z Węgier Michała Kleina. Kościół przylegał bezpośrednio do murów miejskich, a tuż obok znajdował się istniejący już wcześniej klasztor zakonu bożogrobców. W XIX wieku, po opuszczeniu klasztoru przez zakonników powstał w nim szpital, a w latach 1949-1997 działało tu Wyższe Seminarium Duchowne. Obecnie w danym klasztorze mieści się Diecezjalne Liceum Humanistyczne. Zwany „perłą Śląskiego Rzymu”, trójprzęsłowy kościół wzorowany był na kościele św. Mikołaja na Małej Stranie w Pradze. Wnętrze zachowało się w niemal nienaruszonym stanie. Znaleźć w nim można kompletne XVIII-wieczne wyposażenie z ołtarzami, amboną, chórem, organami, obrazami, rzeźbami i malowidłami ściennymi. Szczególną uwagę warto zwrócić na pokrywające sklepienie polichromie iluzjonistyczne z 1730 roku autorstwa pochodzących z Monachium Tomasza, Feliksa i Antoniego Schefflerów. Uznawane są one za jedno z największych malarskich arcydzieł późnego baroku. Za pomocą symboli i alegorii ukazano na nich teologię Pisma Świętego, historię zbawienia oraz wielkie idee filozoficzne z kręgu kultury europejskiej. Przed kościołem stoi pomnik św. Jana Nepomucena z 1737 roku, a przy wschodniej ścianie świątyni słynna Fontanna Trytona. Kościół znajduje się przy ul. Emilii Gierczak, 100 metrów od nyskiego Rynku.

Fontanna Trytona w Nysie

Ponieważ Nysa od bardzo dawna zwana jest „śląskim Rzymem”, nie mogło w niej zabraknąć elementów nawiązujących do tego miasta. Nyska fontanna zbudowana w latach 1700-1701, wzorowana była na swoim włoskim pierwowzorze, jednak nie jest to jego wierna kopia. Różnią ją nie tylko detale architektoniczne. Rzymianie na swoich budowlach umieszczali często napis „S.P.Q.R” oznaczający „Senatus Populusque Romanum”, czyli senat i lud rzymski. Na nyskiej fontannie widnieje napis nawiązujący do tej tradycji – „S.P.Q.N”, w którym akronim R od słowa „rzymski” zastąpiono literą N – jak „nyski”. Fontanna stoi tuż przy południowo-wschodnim narożniku Rynku, u zbiegu ulic Brackiej i Celnej.

Park przy Placu Paderewskiego w Nysie

Pięknie zazieleniony i niedawno odrestaurowany skwer znajdujący się naprzeciw kościoła św. Apostołów Piotra i Pawła. W jego centrum stoi muszla koncertowa, w której odbywają się rozmaite imprezy miejskie. Oprócz starych drzew i klombów z kwiatami, ważnym elementem parku są pięknie ukwiecone różami, drewniane pergole z ławeczkami tuż przy nich. Na trawnikach można z kolei podziwiać ciekawe, drewniane rzeźby z bardzo różnymi postaciami. Można tu zobaczyć m.in.: św. Jakuba, Liczyrzepę, średniowiecznych rzemieślników, ale także postacie baśniowe i legendarne, jak rozbójnik Rumcajs czy Pradziad.

Park Nysa

Zabytkowy park ma obszar 42 hektarów i znajduje się zaledwie kilkaset metrów na południowy zachód od Rynku. To doskonałe miejsce na krótkie i dłuższe spacery. Kiedyś był to teren bagienny, na którym w XVIII wieku, po osuszeniu, zbudowano liczne młyny. W XIX wieku wytyczono tu pierwsze alejki i obsadzono je topolami, lipami, klonami i jesionami. Park posiada mocno rozbudowany system wodny. Na jego terenie znajdują się dwa stawy – Staw Łabędzi i Staw Łódkowy. Przepływają też tędy dwa kanały – Bielawski i Młynówka oraz cała sieć mniejszych kanałów i cieków wodnych. Park składa się z dwóch części – parkowej i leśnej, rozdzielonych ul. Powstańców Śląskich. W części parkowej zachowało się kilka zabytkowych budowli – dawne koszary, kasyno oficerskie (obecnie budynek mieszkalny), ruiny grodzy pomiędzy fosą a rzeczką Białą, postument rzeźby parkowej czy kamienny portal przy wejściu do parku. Najważniejszym elementem części leśnej jest Fort Wodny.

Fort Wodny w Nysie

Jeden z wielu nyskich fortów zbudowany został przez Austriaków w 1741 roku. Ma zarys czworobocznej lunety otoczonej fosą połączoną kanałem z Nysą Kłodzką i Białą. Do dziś zachowały się: główny schron fortu z czterema izbami żołnierskimi i kuchnią, trzypoziomowy magazyn amunicji, prochownia, laboratorium oraz drugi magazyn amunicji z ukrytym pod nim schronem windy artyleryjskiej. Na dziedzińcu fortu funkcjonuje restauracja.

Reduta Kardynalska w Nysie

Kolejny fragment nyskich umocnień obronnych. Znajduje się 200 metrów od północnych granic Parku Nysa, nad brzegiem Nysy Kłodzkiej. Kiedyś reduta stała na wyspie rzecznej i otoczona była fosą. Zbudowano ją w latach 1743 – 1746 na planie zbliżonym do kwadratu. Obecnie łatwo jej nie zauważyć, gdyż wysokie mury porośnięte są gęstą roślinnością. Do wnętrza reduty prowadzi tunel bramny ozdobiony rzeźbionym w stylu klasycystycznym portalem.

Kościół Matki Bożej Bolesnej w Nysie

Neogotycki kościół z początków XX wieku o przepięknej architekturze, stojący przy ul. Rodziewiczówny. Zbudowano go na potrzeby istniejącego tu już wcześniej zespołu klasztorno-szkolnego Księży Werbistów, w którym planowano utworzyć seminarium kształcące misjonarzy. Najcenniejszymi zabytkami sztuki sakralnej w kościele są pięknie zdobiona, dziewiętnastowieczna monstrancja, drewniana obudowa chóru, misternie rzeźbiona, dębowa ambona, organy, witraże, a także ławki w tylnej części świątyni. Przy nadal funkcjonującym klasztorze znajduje się piękny park św. Alberta, założyciela zakonu.

Kościół św. Jana Chrzciciela i św. Mikołaja w Nysie

Pierwszy kościół stał tu już w średniowieczu. Pierwsze wzmianki o nim znajdujemy w 1240 roku. Obecna świątynia wraz z plebanią zbudowana została w 1770 roku w stylu późnobarokowym. We wnętrzu zachowały się klasycystyczne ołtarze boczne i ambona, kilka barokowych obrazów, a także liczne przedmioty rzemiosła artystycznego wykonane przez słynnego nyskiego złotnika Henryka Leopolda Liebera.

Jezioro Nyskie

Zwane jest również Jeziorem Głębinowskim lub Zbiornikiem Nysa. To jeden z trzech największych na Opolszczyźnie zbiorników retencyjnych o powierzchni 20 km kwadratowych i głębokości dochodzącej do 15 metrów. Powstał w 1971 roku. Zalany obszar pokryty był głównie lasem, ale konieczne było również zatopienie kilku wiosek. Obecnie Jezioro Nyskie wraz sąsiednim Jeziorem Otmuchowskim i przyległymi terenami wchodzi w skład Otmuchowsko-Nyskiego Obszaru Krajobrazu Chronionego. Przepływa przez nie Nysa Kłodzka, u wylotu której zbudowano zaporę wodną o wysokości 14 metrów oraz niewielką elektrownię wodną o mocy 3 MW. Północne brzegi jeziora to ulubione tereny wypoczynkowe mieszkańców Nysy oraz turystów z regionu i całego kraju. W sezonie letnim odbywają się tu liczne imprezy plenerowe. Najbardziej widowiskową jest z pewnością Festiwal Ognia i Wody, kiedy niebo rozświetla się setkami ogni sztucznych odbijających się w tafli jeziora.

Hajduki Nyskie

W Hajdukach Nyskich stoi jeden z najcenniejszych zabytków ziemi nyskiej, niepozorny kościół św. Jerzego. Zbudowany został na początku XVI wieku, a w XV wieku jego ściany zostały pokryte pięknymi polichromiami. Malowidła przez wiele lat były zatynkowane. Odsłonięto je ponownie w 1939 roku, a w 2011 roku zostały one poddane gruntownej konserwacji. W Hajdukach warto również zobaczyć pomnikową gruszę – najstarsze drzewo owocowe w Polsce. Ma ona 12 metrów wysokości, 323 cm obwodu, a jej wiek sięga 190 lat.

Biała Nyska

Niewielka i malownicza miejscowość położona na południe od Nysy. Kiedyś stał tu spory zamek o burzliwej historii.  Pierwsza stojąca tu warownia była własnością książąt świdnicko-jaworskich. Została rozebrana na przełomie XIII i XIV wieku na polecenie ówczesnego Księcia Nyskiego – Bolka I Surowego po tym, jak biskupi wrocławscy rzucili na niego klątwę. Na jego fundamentach zbudowano w XVI wieku kolejny zamek, przebudowany później w XIX wieku. W 1807 roku, podczas oblężenia Nysy mieszkał w nim brat Napoleona Bonaparte – Hieronim, który dowodził wojskami francuskimi walczącymi na tych terenach z Prusami. Niestety zamek podzielił los swojego poprzednika. Został zrujnowany podczas II wojny światowej, a zaraz po niej doszczętnie rozebrano jego pozostałości, zostawiając jedynie bramę zamkową, która obecnie jest największym zabytkiem Białej Nyskiej. Tuż za bramą rozciąga się rozległy park. Po drugiej stronie ulicy z kolei stoi zabytkowy kościół św. Jana Ewangelisty. W jego wnętrzu znajduje się zdobiona herbem, XVII-wieczna płyta nagrobna Małgorzaty Gaub pochodzącej z rodu Falkenhausów, ostatnich właścicieli tutejszego majątku. Przy murze kościoła stoi krzyż pokutny. Jedną z ciekawostek Białej Nyskiej jest z dwóch w Polsce ulic Czterech Pancernych.

Morów

Niewielka miejscowość leżąca w dolinie Mory administracyjnie należąca do gminy Nysa. W Morowie warto zobaczyć stary wiadukt kolejowy na rzece Biała oraz zabytkowy krzyż stojący przy drodze z Białej Nyskiej. Warto tu również zatrzymać się na chwilę w stadninie koni i skorzystać z możliwości konnych przejażdżek. Nieopodal Morowa znajdują się dwa rezerwaty przyrody – „Śnieżyca” i „Przełęk”.

Rezerwat przyrody „Snieżyca”

Powstały w 2019 roku florystyczny rezerwat przyrody swoją nazwę wziął od występującej na jego obszarze rośliny chronionej – śnieżycy wiosennej. Na obszarze zaledwie 2,38 ha występują dwa rodzaje ekosystemu – leśny i borowy. Dominującym typem lasu jest tu łęg wiązowo-jesionowy.

Rezerwat przyrody „Przyłęk”

To najstarszy i jednocześnie najmniejszy rezerwat województwa opolskiego. Jego teren porasta las świeży, zaliczany do grądu typowego. W tutejszym drzewostanie występują: lipa drobnolistna, dąb szypułkowy, grab pospolity, klon jawor, klon zwyczajny i świerk pospolity. Występuje tu również aż 125 gatunków roślin naczyniowych, wśród nich chronione: przylaszczka pospolita, bluszcz pospolity, kalina koralowa, konwalia majowa. Tuż przy rezerwacie stoi wiata odpoczynkowa z ciekawą, drewnianą rzeźbą św. Huberta obok.

Przełęk

Miejscowość leżąca na rzeką Biała na terenie gminy Nysa. W centrum wioski stoi zabytkowy kościół św. Mikołaja. Zbudowano go na początku XVII wieku i kilkukrotnie przebudowywano, nadając mu ostatecznie styl rokokowy.

PRZEBIEG TRASY (31,5 km)

NYSA (Fort Wodny – ul. Powstańców Śląskich – ul. Rodziewiczówny – ul. Długosza – ul. Krawiecka – ul. Baligrodzka) – HAJDUKI NYSKIEPODKAMIEŃBIAŁA NYSKA (ul. Kamienna – ul. Nyska) – MORÓW, stadnina koni – REZERWAT PRZYRODY ŚNIEŻNICA – REZERWAT PRZYRODY PRZYŁĘK – MARKOWICE – droga wojewódzka nr 411 – PRZEŁĘK (droga wojewódzka nr 411 – kościół) – BIAŁA NYSKA (ul. Nyska – ul. Zamkowa) – NIEBIESKI SZLAK ROWEROWYJEZIORO NYSKIE (brzeg wschodni, zapora na Nysie Kłodzkiej) – NYSA (promenada nad Nysą Kłodzką – śluza na rzece – Park Miejski – Fort Wodny)

Na wycieczkę wyruszamy spod Fortu Wodnego w Parku Nysa. Łatwo tu dojechać z nyskiego Rynku, kierując niebieskim szlakiem rowerowym, który prowadzi ul. Bracką, a następnie przecina ul. Emilii Gierczak, park przy Placu Paderewskiego, ul. Bohaterów Warszawy oraz cały Park Nysa z rozdzielającą go na dwie części ul. Powstańców Śląskich.

Spod fortu kierujemy się w stronę centrum miasta, do ul. Powstańców Śląskich, gdzie skręcamy w prawo. Ciągiem pieszo-rowerowym dojeżdżamy do ronda i jedziemy dalej prosto drogą dla rowerów wzdłuż ul. Rodziewiczówny. Po chwili mijamy z lewej strony piękny kościół Matki Bożej Bolesnej z przylegającym do niego zespołem klasztornym Księży Werbistów. Dojeżdżamy do ronda i skręcamy w lewo, w ul. Długosza. Osiemset metrów dalej jedziemy prosto przez kolejne rondo, za którym przecinamy tory kolejowe i poruszamy się dalej ul. Krawiecką. Na jej końcu skręcamy w prawo, w ul. Baligrodzką i po chwili mijamy z lewej strony zabytkowy kościół św. Jana Chrzciciela i św. Mikołaja. Kilkaset metrów dalej wyjeżdżamy z miasta i dość ruchliwą drogą jedziemy do Hajduków Nyskich. Główną ulicą wioski docieramy do kościoła św. Jerzego, w którym warto zobaczyć zabytkowe polichromie. Z kościoła w Hajdukach Nyskich jedziemy na północ (kierunek Nysa), by po chwili skręcić w lewo. Trzysta metrów dalej, przy jednym z domów mijamy pomnikową gruszę, która jest najstarszym drzewem owocowym w Polsce. Zaraz za nią przecinamy prosto drogę, którą przyjechaliśmy z Nysy i wjeżdżamy na drogę szutrową.   Za ostatnimi zabudowaniami wioski przejeżdżamy przez tory kolejowe i docieramy do Podkamienia. Tutaj dojeżdżamy do głównej drogi wojewódzkiej nr 411, skręcamy w prawo i jedziemy ok. 400 metrów ciągiem pieszo-rowerowym. Przy domu z numerem 2 skręcamy w lewo i wyjeżdżamy z Podkamienia piękną aleją lipową prowadzącą do Białej Nyskiej. Tu docieramy do głównej ul. Nyskiej przy parku i zabytkowej bramie do zamku. Skręcamy w lewo i na następnym rozwidleniu w prawo. Jedziemy rzadko uczęszczaną drogą do Morowa. Tuż przed nim po prawej stronie widzimy stary wiadukt kolejowy nad Białą. Skręcamy wówczas w lewo, w szutrową drogę, która biegnie wzdłuż pastwisk należących do tutejszej stadniny koni. Jadąc cały czas prosto, po ok. 2,5 km docieramy do lasu, w którym znajdują się rezerwaty przyrody Śnieżyca i Przyłęk. Przy tym drugim znajduje się wiata odpoczynkowa z drewnianą figurą św. Huberta obok.

Spod wiaty odpoczynkowej wracamy tą samą drogą, którą przyjechaliśmy. Za stadniną koni w Morowie skręcamy w prawo, przejeżdżamy przez most na Białej i zaraz za nim skręcamy w lewo, w głąb lasu. Docieramy do ul. Zamkowej w Białej Nyskiej i mijamy park z prawej strony, a po chwili boisko sportowe z lewej i piękny stary platan stojący przy drodze. Zaraz za nim docieramy do poprzecznej, asfaltowej drogi. Przecinamy ją prosto, wjeżdżając po chwili na wschodni wał Jeziora Nyskiego. Jedziemy nim do zapory wodnej, za którą zjeżdżamy z wału i wracamy do centrum Nysy północnym (lewym) brzegiem Nysy Kłodzkiej. Na pierwszej śluzie z mostkiem dla pieszych i rowerzystów przejeżdżamy na drugą stronę rzeki. Skręcamy w prawo i po chwili na rozwidleniu jedziemy w lewo, w głąb parku drogą wzdłuż kanału, którą docieramy do Fortu Wodnego, gdzie zaczynaliśmy i gdzie kończymy wycieczkę.