Do Polski już wkrótce powinno trafić ponad 76 mld. euro z budżetu Unii Europejskiej na lata 2021-2027. Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych (OFOP) apeluje do organizacji w całym kraju o mobilizację oraz do włączenia się w pracę komitetów monitorujących programy finansowane z funduszy europejskich.
Zgodnie z Umową Partnerstwa określającą strategię wykorzystania funduszy europejskich w Polsce na lata 2021-2027 będziemy mieć do dyspozycji w tej perspektywie unijnej około 76 miliardów euro. To standardowy 7-letni budżet unijny, z którego Polska skorzysta już kolejny raz, inny aniżeli fundusze zaplanowane na Krajowy Plan Odbudowy. Projekt Umowy Partnerstwa został przedłożony do publicznych konsultacji w połowie stycznia 2021 r. – w wyniku licznych uwag, przeprowadzonych konsultacji i zrealizowanych wysłuchań publicznych ostatecznie dokument został zatwierdzony przez rząd RP oraz Komisję Europejską oraz opublikowany w lipcu 2022 r.
Fundusze europejskie będą wdrażane w ramach specjalnie opracowanych programów, w tym międzynarodowych i transgranicznych, a w Polsce dodatkowo zgodnie z Umową Partnerstwa w ramach 16 regionalnych programów obsługiwanych przez urzędy marszałkowskie oraz 8 tematycznych programów krajowych obsługiwanych przez stronę rządową:
Realizacja przedsięwzięć (projektów), zarówno w trybie konkurencyjnym (konkursowym), jak i w tzw. niekonkurencyjnym, będzie możliwa dopiero po zatwierdzeniu tych przez Komisję Europejską oraz powołaniu komitetów monitorujących dla każdego programu. Komitety te oprócz zatwierdzenia kryteriów i metodyki wyboru projektów będą weryfikować spełnienie warunków oraz tzw. zasad horyzontalnych. W skład każdego komitetu monitorującego wchodzić będą:
Komitety monitorujące programy będą odgrywać dużo większą rolę aniżeli w poprzednich perspektywach UE z kilku powodów. Otóż, kluczowe będzie zderzenie się z ambitnymi celami klimatycznymi wynikającymi z Europejskiego Zielonego Ładu wskazującym celem jest Unia Europejska jako obszar neutralny klimatycznie, społeczeństwo sprawiedliwe i dostatnie, gospodarka nowoczesna i ekologiczna, aby to osiągnąć opracowano cały pakiet regulacji, elementów oraz zasad, w tym DNSH (ang. Do No Significant Harm) –„nie wyrządzaj poważnej szkody”. Ponadto zgodnie z art. 15 rozporządzenia ogólnego z czerwca 2021 r. ustanawiającego warunki horyzontalne korzystania z funduszy europejskich wskazano m.in. skuteczne stosowanie i wdrażanie Karty Praw Podstawowych UE, oprócz już wcześniej obowiązujących zasad horyzontalnych, tj. równości kobiet i mężczyzn, dostępności dla osób z niepełnosprawnością, niedyskryminacji oraz zrównoważonego rozwoju.
To czy wspomniane warunki i zasady będą monitorowane zależy w znacznym stopniu od potencjału, roli i zaangażowania zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego. W komitetach monitorujących muszą być obowiązkowo miejsca dla organizacji pozarządowych zajmujących się monitorowaniem każdej ze wspomnianych zasad horyzontalnych i dbających o nasze prawa” – mówi Iwona Janicka, ekspertka Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych.
Dodatkowo w komitetach monitorujących potrzebni będą przedstawiciele/-ki z organizacji, które zajmują się działalnością tematycznie związaną z danymi programami, m.in.: edukacja, włączenie społeczne, rynek pracy, zdrowie, cyfryzacja, gospodarka, sprawiedliwa transformacja, infrastruktura i transport, obszary wiejskie, miejskie obszary funkcjonalne, rewitalizacja, kultura i dziedzictwo kulturowe, rybactwo, zdrowa żywność, pomoc żywnościowa dla najuboższych, wzmocnienie potencjału organizacji pozarządowych w zakresie kształtowania i realizacji polityk publicznych.
Wyłonienie organizacji pozarządowych do komitetów monitorujących zgodnie z regulacjami musi się odbyć w transparentnej procedurze niezależnie od władz krajowych i regionalnych oraz ich organów doradczych. Z uwagi na sukcesywne zatwierdzanie programów przez Komisję Europejską wyłonienie NGOs odbywać się będzie w najbliższych tygodniach zarówno w przypadku programów krajowych, jak i regionalnych. W przypadku programów krajowych władną do opracowania procedury i powołania komisji wyborczej jest rada działalności pożytku publicznego w ramach Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Natomiast w przypadku programów regionalnych stosowny proces wyborczy i powołanie komisji wyborczej musi zostać zrealizowany przez odpowiednie wojewódzkie rady działalności pożytku publicznego (odpowiednio organ doradczy marszałka województwa).
Jedno jest pewne będzie bardzo mało czasu – zaledwie kilka dni na zgłoszenia i głosowanie wśród organizacji pozarządowych, a to wymagać będzie ogromnej mobilizacji i wzmocnienia wielu osób, które do tej pory może nie zajmowały się bezpośrednio inwestycjami i działaniami finansowanymi z funduszy europejskich, ale np. interesowały się zasadami państwa prawa (wolność słowa, prawo zrzeszania się, praworządność), prawem do informacji, prawami kobiet, niedyskryminacją osób LGBTQiA, prawami osób z państw trzecich, dostępnością dla osób z niepełnosprawnością oraz ochroną środowiska, troską o klimat, sprawiedliwą transformacją. Aktywność w komitecie monitorującym będzie idealna na pewno dla osób, które czuwają nad transparentnością, dbają o dostęp do dokumentów, monitorują zamówienia publiczne.
Forma zaangażowania w komitecie monitorującym może dotyczyć roli członka/członkini komitetu monitorującego (lub zastępcy), a także funkcji obserwatora. Warto wiedzieć, że zaangażowanie w prace komitetu i w powołanych w jego ramach grupach roboczych to funkcja obywatelska (społeczna) związane jest z udziałem w posiedzeniach, ale też analizą dokumentów pod kątem obszaru/zagadnienia, w szczególności dot. zasad i warunków oraz kryteriów wyboru projektów, a także kontakt ze środowiskiem NGOs, udostępnianie materiałów, formułowanie opinii, rekomendacji, postulatów w imieniu środowiska NGOs.
Nabór do komitetów dotyczy perspektywy budżetu UE na lata 2021-2027 (+2lata). Członkowie komitetu monitorującego (i zastępcy) mogą liczyć na wsparcie z budżetu danego programu w ramach tzw. pomocy technicznej. Wsparcie uzależnione będzie także od ewentualnej dotacji pozyskanej przez organizacje społeczeństwa obywatelskiego na wsparcie przedstawicieli/-ek NGOs w procesie monitorowania funduszy europejskich. Na chwilę obecną na pewno można liczyć na dostęp do informacji, udział w szkoleniach i konferencjach oraz spotkaniach oraz zwrot kosztów przejazdu na posiedzenia komitetu.
OFOP zachęca do wypełnienia formularza celem analizy możliwości i potencjału organizacji pozarządowych do prac w komitetach monitorujących i współpracy w tym zakresie. Organizacje mogą liczyć na możliwość wymiany doświadczeń, wsparcie specjalistów, udział w spotkaniach informacyjnych i przygotowawczych, m.in. 9 listopada i 14 grudnia. Zgłoszenia zainteresowanych osób, które chcą otrzymywać aktualne informacje i korzystać ze wsparcia OFOP przyjmowane są przez formularz – link: https://bit.ly/3PB1PkH
Zainteresowanych startem do komitetów monitorujących bez doświadczenia w tej kwestii Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych zaprasza na spotkania wprowadzające w tematykę funduszy europejskich na lata 2021 2027 w następujących terminach.
Będą to spotkania trwające ok. 1h. Podczas każdego z nich zostanie omówiona struktura programów finansowanych z funduszy europejskich na lata 2021-2027, zasada partnerstwa, zasady horyzontalne, czym właściwie są komitety monitorujące. Będzie okazja do zapoznania się z nazewnictwem. Spotkanie jest dedykowane osobom, które chcą się wdrożyć w tematykę i nie czują się pewnie nt. tego jakie zadania mogą mieć przedstawiciele/-ki NGOs w komitetach monitorujących.
Zachęcamy do zapoznania się z nagraniami, które przybliżają aspekty zasad horyzontalnych:
Więcej informacji: www.ofop.eu
W sprawach komitetów monitorujących prosimy o kontakt: komitetymonitorujace@ofop.eu
Oprac. Iwona Janicka, Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych
Partnerstwo dla lepszej perspektywy!
Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych realizuje działania rzecznicze i sieciujące na mocy porozumienia ze Stowarzyszeniem KLON/JAWOR i przy wsparciu Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności. Korzystamy ze wsparcia CIVITATES i European Climate Foundation.
Dziś powiemy m.in. o dramatycznym pożarze w Niwnicy. Strażacy walczyli z jednym z największych pożarów w historii naszej gminy, a straty są ogromne. Powiemy też o otwarciu pierwszej nyskiej tężni solankowej i kolejnych środkach na termomodernizacje budynków.
1 czerwca, w dzień dziecka oficjalnie otwarto pierwsza nyską tężnię solankową. Wydarzenie zostało połączone z piknikiem z licznymi atrakcjami. Pogoda i frekwencja dopisały.
Dramatyczny pożar w Niwnicy. Straty są ogromne. Strażacy walczyli z jednym z największych pożarów w historii naszej gminy. Płonęła firma Tetris. Kłęby dymu były widoczne z kilkudziesięciu kilometrów.
INFORMACJA PODSUMOWUJĄCA SPOTKANIE WARSZTATOWE
prowadzone w ramach prac nad aktualizacją Gminnego Programu Rewitalizacji Gminy Nysa
1. Informacje ogólne
Konsultacje prowadzone były na podstawie art. 6 ust. 2 ustawy dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji (Dz.U. z 2021 r. poz. 485). Celem warsztatów było poznanie opinii interesariuszy rewitalizacji, w tym mieszkańców podobszarów rewitalizacji w Nysie na temat oczekiwanej wizji przemian oraz kierunków rewitalizacji.
1.1. Forma konsultacji społecznych: warsztaty rewitalizacyjne
1.2. Liczba uczestników:
34 osoby
1.3.Termin warsztatów:
23 maja 2023, godz. 14.00-16.15, miejsce: Urząd Miejski w Nysie, ul Kolejowa 15, 48-300 Nysa
1.4. Przebieg warsztatów: Uczestnicy odnosząc się do obszarów tematycznych: sfera społeczna i mieszkaniowa, gospodarka i środowisko poproszeni zostali o znalezienie odpowiedzi, na niżej postawione pytania, odnoszące się do każdego w wskazanych wyżej zagadnień:
1. Co zatrzymać czyli co przestać robić?
2. Co zmniejszyć czyli czego robić mniej?
3. Co zachować na obecnym poziomie?
4. Co zwiększyć czyli jakich działań realizować więcej?
5. Co robić nowego, co wprowadzić czego jeszcze nie było?
Praca warsztatowa zorganizowana została w grupach. Każda grupa przedstawiała swoje spostrzeżenia i obserwacje na temat ww. zagadnień. W toku dyskusji spostrzeżenia wypracowane w grupach uzupełniane były wypowiedziami uczestników z innych grup.
Przyjęta metoda zakładała pobudzenie dyskusji na temat oczekiwanych przemian rewitalizacyjnych oraz kierunków działań rewitalizacyjnych w Nysie. Wypracowany w trakcie warsztatów materiał stanowi jeden z punktów oparcia dla treści wizji przemian podobszarów rewitalizacji oraz kierunków rewitalizacji.
1.5. Kanały informowania o planowanych spotkaniach warsztatowych:
a) Informacje na stronie internetowej Gminy Nysa https://nysa.eu/,
2. Przebieg spotkań warsztatowych (uwagi, komentarze, sugestie, wnioski uczestników spisane w toku dyskusji)
2.1 SFERA SPOŁECZNA I MIESZKANIOWA
W sferze społecznej i mieszkaniowej ujęto oczekiwania mieszkańców odnoszące się do polityki społecznej, aktywności społecznej, jak też dotyczące wymiaru funkcjonalno-przestrzennego oraz technicznego, które kształtują jakość funkcji mieszkaniowej.
Centrum Nysy jest przestrzenią, w której bardzo wyraźnie widać zjawisko starzejącego się społeczeństwa. Uczestnikami spotkania warsztatów byli między innymi reprezentanci środowisk seniorskich. Zwrócili oni uwagę na potrzebę rozwinięcia centrum wsparcia seniorów wraz z usługami krótkoterminowymi. Taka koncepcja zakłada możliwość świadczenia zastępczej opieki w przypadku choroby opiekuna. Zwrócono uwagę na konieczność tworzenia mieszkań chronionych, potrzebę rozbudowy Domu Dziennego Pobytu oraz wsparcie aktywności środowisk senioralnych.
Osoby pracujące wskazały, iż wspieranie aktywności zawodowej mieszkańców możliwe będzie poprzez odpowiednie kształtowanie usług publicznych. Możliwe to będzie między innymi poprzez wydłużenie pracy przedszkola. W Nysie warto rozważyć uruchomienie trwałej usługi pedagoga podwórkowego, która wspierać będzie aktywność młodych osób i wspierać będzie wolontariat młodzieży. W Nysie oczekiwane jest rozwinięcie miejsca, które jest ściśle dedykowane działalności organizacji pozarządowych. Będzie miejscem integracji organizacji pozarządowych i miejscem ich siedzib. Oczekiwane jest przy tym stworzenie takiego miejsca, które będzie wspierane przez działalność koordynatorów – doradców/ animatorów. W wymiarze przestrzenno-funkcjonalnym uczestnicy warsztatów zwrócili uwagę na kwestie poprawy dostępności i jakości przestrzeni publicznych, jak też wykorzystania potencjału dziedzictwa kulturowego.
Do ważnych przestrzeni, które należy uporządkować należą nyskie podwórka. Sporo uwagi poświęcono również terenom zielonym i potrzebie rozwijania oferty rekreacji i wypoczynku, która będzie zlokalizowana blisko miejsca zamieszkania. Przy okazji podwórek zwrócono uwagę na problemy parkingowe w centrum Nysy. W ocenie uczestników warsztatów dziedzictwo kulturowe, w tym obiekty zabytkowe, jak też historia Nysy – stanowią nie do końca wykorzystany potencjał. Należy przeciwdziałać degradacji obiektów zabytkowych. Oczekiwane jest rewitalizacja obiektów zabytkowych, w tym przykładowo budynku Poczty, Wieży Ziębickiej, jak też kompleksowe zagospodarowanie obiektów fortecznych. Być może warto rozważyć nadanie wyższej rangi dla działań związanych z zachowaniem i wykorzystaniem dziedzictwa kulturowego, w tym poprzez rozwiązania instytucjonalne (organizacja jednostki zajmującej się dziedzictwem kulturowym), czy też utworzenie parku kulturowego. Miasto powinno wykorzystać potencjał historyczny także przy realizacji nowych inwestycji, np. poprzez rozwijanie nowej infrastruktury miejskiej, takiej jak oświetlenie uliczne, elementy ozdobne budynków, etc., nawiązujących stylem i wkomponowanych w istniejącą strukturę zabytkową. Przy realizacji działań inwestycyjnych i koncepcyjnych ważne jest zwiększanie udziału i roli mieszkańców. Uczestnicy warsztatów zwrócili uwagę na potrzebę rozwijania oferty rekreacyjnej. Jej ważnym elementem powinna być odpowiednia infrastruktura rowerowa. Powinno dążyć się do tworzenie spójnej sieci ścieżek i dróg rowerowych – łączących centrum miasta z innymi rejonami gminy. Uczestnicy warsztatów wskazali na potrzebę modernizacji kortów tenisowych w ich dotychczasowej lokalizacji, przy zachowaniu funkcjonalności tych obiektów (zachowanie ilości kortów). Infrastrukturę rekreacyjną powinno tworzyć również lodowisko. Ważną przestrzenią dla uczestniczących w warsztatach mieszkańców są tereny zielone, w tym Park Miejski. Należy utrzymać porządek na tych terenach, dążyć do zagospodarowania istniejących skwerów i parków. Mieszkańcy zauważają, iż w sąsiedztwie centrum Nysy istnieją jeszcze niezagospodarowane tereny, które mogą pełnić funkcje społeczne, np. tereny przy ROD w rejonie ul. Jagiełły, czy też teren zielony przy dworcu PKP. Należy przy tym wyjaśnić, iż większość tych terenów nie jest własnością Gminy Nysa. Niemniej jednak oczekiwania mieszkańców wskazują na potrzebę zwiększania dostępu do terenów zielonych i miejsc rekreacji. W opinii uczestników warsztatów potencjał do rozwoju funkcji rekreacyjnej związany jest z rzeką Nysa Kłodzka. Dostrzega się tam możliwość zorganizowania wypożyczalni kajaków (na wzór Barda Śląskiego). Ważną kwestią poruszaną przez uczestników spotkania był temat bezpieczeństwa publicznego. Zwrócono uwagę na konieczność kontynuowania tworzenia bezpiecznych przejść dla pieszych oraz monitoring miejsc rekreacji i wypoczynku, zapewnienie oświetlanie ulic, w tym Saperskiej i Orzeszkowej. Kolejnym ważnym zagadnieniem jest wymiar dostępności. Dotyczy on między innymi poprawy dostępności architektonicznej, remontu chodników (m. in. przy kąpielisku Frajda), czy też zwiększania liczby ławek w miejscach zacienionych, zwiększenia dostępu do publicznych toalet, w tym wydłużenie ich otwarcia do godzinnych wieczornych. Seniorzy zwracali uwagę na potrzebę utworzenia kas biletowych na dworcu PKP. W tym miejscu należy dodać komentarz, iż rozwiązanie takie jest poza kompetencji Gminy Nysa (PKP). W odniesieniu do wymiaru komunikacyjnego uczestnicy spotkania zwrócili uwagę na ograniczenia w kursowaniu komunikacji publicznej w dni wolne od pracy, konieczność modernizacji dróg gminnych oraz konieczność poprawy dostępu do miejsc parkingowych (m. in. przy ul. Prudnickiej). Zaletą Nysy jest natomiast spójny system płatności za miejsca parkingowe.
2.2. SFERA GOSPODARCZA
Podobszary rewitalizacji pełnią ważną funkcję w sferze gospodarczej w ujęciu całej gminy Nysa. Zlokalizowanych jest tu sporo działalności gospodarczych, w tym usługowych, jak też produkcyjnych (m. in. na terenach po byłych zakładach FSD). Uczestnicy warsztatów podkreślili konieczność uwzględniana opinii przedsiębiorców przy kreowaniu nowych rozwiązań funkcjonalno-przestrzennych, w tym np. w odniesieniu do nowych obiektów użyteczności publicznej. Przykładem takiego rozwiązania jest między innymi centrum przesiadkowe.
W opinii uczestników warsztatów Nysa powinna postawić na wsparcie młodych przedsiębiorców. W tym celu sugerowane jest wprowadzenie ulg dla początkujących przedsiębiorców.
Potencjał rozwoju Nysy, w tym podobszarów rewitalizacji, związany jest z funkcją turystyczną. Atrakcje turystyczne zlokalizowane w Nysie i sąsiedztwie miasta dają szansę na przyciągnięcie turystów. W opinii uczestników spotkania należy zintensyfikować promocję walorów turystycznych. Wsparciem dla funkcji turystycznej może być wizerunek i rozpoznawalność miasta – jako miejsca produkcji samochodów marki Nysa. W tym celu warto rozwinąć koncepcję stworzenia muzeum techniki.
Nawiązując do terenu po byłych zakładach FSD zwrócono uwagę, iż w tej części miasta widoczny jest potencjalny konflikt funkcji mieszkaniowej i produkcyjnej. Teren po byłych zakładach FSD posiada korzystną lokalizację zarówno dla rozwoju funkcji mieszkaniowej, jak też gospodarczej. Przy czym funkcja gospodarcza może negatywnie wpływać na jakość zamieszkania. Postuluje się docelowe przenoszenie uciążliwych funkcji gospodarczych poza obszary ścisłej zabudowy i centrum miasta.
2.3. SFERA ŚRODOWISKOWA
W sferze środowiskowej uczestnicy warsztatu zwrócili uwagę przede wszystkim na problemy komunikacyjne. Postuluje się docelowo odciążenie z ruchu komunikacyjnego ścisłego centrum. Jednocześnie uczestnicy spotkania zauważyli potrzebę zwiększenie dostępu do elektromobilności, m. in. poprzez tworzenie stacji ładowania samochodów, rowerów elektrycznych. Wskazano przy tym miejsca lokalizacji ładowarek – w centrum Nysy oraz przy parkingu przy jeziorze.
Kolejnym ważnym zagadnieniem jest dostęp do terenów zielonych. Uczestnicy wskazali na potrzebę poprawy dostępu do zieleni miejskiej, konieczność zazielenienia przestrzeni publicznych (m in. więcej cienia).
